Wegkijken als je collega wordt gepest, is het laatste dat je op de werkvloer wil. Toch kijken we vaker gemakshalve de andere kant op en grijpen we niet in als collega’s worden gepest. Hoe komst het dat omstanders doen alsof hun neus bloedt? En wat kun jij eraan doen als jij hier slachtoffer van bent?
Al mijn collega's in de kantoortuin konden het horen...
“Jij hebt dat helemaal niet goed aangepakt.” Ze is opgestaan van achter haar bureau en zegt het zo luid dat iedereen op de afdeling mee kan genieten. “Je maakt WEER een slechte beurt bij je collega.”
Om met scherpe toon te vervolgen:
“Je zorgt voor veel onduidelijkheid door niet vooraf afspraken te maken.” En nóg LUIDERRR: “Jij hebt dat hélémáál niet goed aangepakt.”
Terwijl jij de wind van voren krijgt, doen je collega’s alsof er niets aan de hand is. Niemand zegt er wat van.
Het was één van die nare voorvallen die me in een tijdsbestek van drie weken deed besluiten om mijn baan op te zeggen. Vandaag ga ik het met je hebben over waarom je collega’s wegkijken of misschien zelfs wel meedoen aan pestgedrag.
De realiteit is helaas dat collega’s zelden ingrijpen.
Er is zelfs een naam voor: het omstandereffect
Dit is de term die wordt gebruikt als mensen, die getuige zijn van een noodsituatie of misdrijf, niet ingrijpen. De theorie is dat hoe groter de groep, hoe kleiner de kans dat iemand daadwerkelijk ingrijpt. Uit onderzoek blijkt dat de omstanders niet helpen omdat ze boos of angstig zijn. Boosheid omdat ze de schuld van het pesten bij het slachtoffer neerleggen. Angst omdat ze bang zijn vervolgens zelf gepest te worden.
Wat denken de omstanders?
Als slachtoffers assertief reageren en het probleem aanpakken, bestempelen de omstanders dit als positief. En doordat zij denken dat het assertieve slachtoffer de situatie zelf wel aan kan, grijpen ze niet in. Als een slachtoffer vermijdend en afwachtend reageert, houden de omstanders het slachtoffer verantwoordelijk voor het pesten en helpen zij ook niet.
Het zogeheten ‘eigen schuld, dikke bult’ mechanisme.
Ook blijkt dat omstanders bang zijn om de kant van het slachtoffer te kiezen, omdat zij dan met hem op één lijn gesteld zouden kunnen worden.
En bij mij nam het omstandereffect nóg grotere vormen aan
Ik kwam nog weleens een oud-collega op straat tegen die me vertelde dat ik bij gezamenlijke bijeenkomsten als persoon belachelijk werd gemaakt. Dat ze spraken over hoe slecht ik in mijn werk was en lachten om wat ik nu doe.
Ik vond het enorm moeilijk om dat aan te horen. Het gaf me een heel naar gevoel.
Even ging ik twijfelen: wat is er mis met mij?
Maar gelukkig niet al te lang ;-).
Want mensen geven hun eigen groep de voorkeur
Naast het omstandereffect is hier nog iets anders aan de hand. Hier is sprake van het ingroup-outgroup effect.
De dag dat ik met mijn manager in gesprek ging over de intimidaties was óók de dag dat ik vertrok. Drie weken eerder was het ongewenste gedrag begonnen. Zo abrupt had ik zelf in die 17 jaar nog nooit iemand zien weggaan. Mijn vertrek zou je kunnen vergelijken met het verlaten van een sekte. De leden van de groep – óók de mensen met wie ik privé omging – lieten van de ene op de andere dag niets meer van zich horen. Ik bestond niet meer. Ik was een outcast.
Ik vermoed dat mijn vertrek als een bedreiging werd gezien.
Andere collega’s vonden het misschien ook niet leuk bij die werkgever, maar zij durfden de stap om weg te gaan niet te zetten. Ook versterkt het praten met elkaar over anderen (achter hun rug) de onderlinge band en geeft het je een gevoel van veiligheid. Doe je er niet aan mee, dan hoor je er niet bij. De ingroup-outgroup theorie stelt dat mensen die onderdeel zijn van een groep de voorkeur geven aan de eigen groep (de ingroup) en andere groepen of mensen buiten de groep (de outgroup) afkeuren. De loyaliteit en cohesie binnen de ingroup en de haat en minachting voor de outgroup wordt vaak gezamenlijk ervaren.
Kiezen voor jou betekent gevaar
Kijk, ik was opeens verdwenen van de werkvloer. Het gedoe rond mij is heus gezien – of gehoord via de wandelgangen – maar hierop kritisch zijn? Daarop word je afgerekend. Achterblijvers houden zich uit zelfbehoud stil. Anders zijn zij zelf aan de beurt. Zonder elkaar overleef je niet. Uitsluiting kan gevaarlijk zijn. Niet ingrijpen bij pesterijen of negatief praten over een (ex-)collega is nodig om je positie of salaris veilig te stellen.
Stel dat je buiten de groep valt, dan zou je je zomaar opeens heel alleen kunnen gaan voelen.
In mijn coaching zie ik dit bij organisaties waar een angstcultuur heerst. Waar het gebruikelijk is dat managers overal mee weg komen, ze medewerkers intimideren of beangstigen en gehoorzaamheid, meelopen en slaafsheid afdwingen.
Kwaadspreken zegt iets over de ander
Afbrekende kritiek, kwaadspreken of geroddel zegt iets over die ander. Het gebeurt uit jaloezie, afgunst en onzekerheid. Als je anderen kleineert voel je je zekerder. Je plaatst jezelf op een voetstuk en trapt de ander naar beneden.
Hoe het mij lukt om niet aan mezelf te twijfelen als ik hoor wat er over mij wordt gezegd?
Sowieso heb ik niets met mensen die me vertellen wat er allemaal achter mijn rug over me wordt gezegd. Sneu vind ik het wel. Ik ben nog eens door mijn contacten op LinkedIn gegaan en heb degenen die dat deden en degenen die me niets brengen verwijderd. Ik was in een klap meer dan 200 contacten kwijt. Heel fijn want dan hoef ik ook niet meer met hen geconfronteerd te worden. Opgeruimd staat netjes.
Niet aan mezelf gaan twijfelen lukte me door stil te staan bij mijn successen. De impact die ik nu als coach maak op mensen die ik één-op-één begeleid en op de organisaties waar ik als vertrouwenspersoon ben aangesteld doet mij goed. Het magische gevoel dat ik krijg als de giftigheid uit een team verdwijnt, daar put ik kracht uit.
Juist door het horen van deze afschuwelijke roddels besef en voel ik hoe dankbaar ik ben dat ik een ander pad koos. Ik ben vooral blij dat ik daar weg ben. Weg uit die cultuur met die nare spelletjes.
Weggaan was niet makkelijk
De angst het buiten die organisatie niet te redden, zat er behoorlijk in. Ik had niets aan mijn oude contacten en bouwde de afgelopen jaren een heel nieuw netwerk op. Ik verzamelde mensen om me heen waar ik prettig mee samenwerk. Deze mensen stimuleren mij het maximale uit mezelf te halen. Nu ik ervaar hoeveel succes ik heb buiten de muren van die organisatie, zie ik mezelf in de weerspiegeling van het water als die prachtige, mooie en sterke zwaan die ik eigenlijk ben en altijd al was.
Als getuige maak jij het verschil
Niemand verdient het gepest te worden. Ben jij getuige van ongepast gedrag? Zeg er dan iets van. Hoe eerder je dit doet, hoe sneller je ongewenst gedrag de kop indrukt. Vertel wat je verbaal en non-verbaal ziet gebeuren.
“Ik zie dat je bent gaan staan, op een luidere toon dan normaal praat én ik zie X steeds kleiner worden. Dit vind ik niet fijn en geeft mij een zeer ongemakkelijk gevoel. Kun je hiermee ophouden?”
Als jij duidelijk aangeeft dat je pestgedrag niet accepteert, zorg je voor een sociaal en veilig gevoel op de werkvloer.
Wat raad ik je aan als jij op je werk gepest wordt, je collega’s wegkijken of zelfs meedoen?
Zwijgen is verstikkend. Ga daarom vooral met iemand praten. Iemand die je vertrouwt. Misschien heeft je bedrijf wel een vertrouwenspersoon in dienst. Vraag ernaar. Je hoeft er niet alleen voor te staan. Iedereen heeft recht op een veilige werkomgeving.
Hoe het nu met mij is?
Ik ben anders, altijd al geweest. Ik begon voor mezelf, dat was een verstandige zet.
Ruim 4 jaar later floreert mijn praktijk en help ik werknemers en organisaties om pesterijen en intimidaties te voorkomen en een prettige, veilige én productieve werksfeer tot stand te brengen. Ik draai er niet omheen en vertel geen halve waarheden. Ik doe geen concessies aan wie ik ben en waar ik voor sta.
NRC en BNR-werkverkenners vonden mij via mijn blogs. Radio Rijnmond vond mijn site en mijn manier van werken zo aansprekend dat ik nu maandelijks mag aanschuiven als expert werkgeluk.
Het meest blij ben ik met al die klanten die bij mij hun coachdoelen behalen. Vaak al in de loop van hun traject. En de organisaties die ik als extern vertrouwenspersoon ondersteun. De leuke cadeautjes, mooie brieven, kaartjes en Google reviews voelen voor mij als een enorme pluim op mijn werk. Het lezen van een leuke reactie tovert een brede lach op mijn gezicht.
Elke.Keer.Weer.
Ik nam afscheid van een organisatie met mensen die me naar beneden trokken.
Ik begon voor mezelf en voel het verschil.
Aan hoe licht ik me voel.
Aan hoe blij mijn gedachtes zijn.
Aan hoe ik ’s morgens opsta.
Ik ben thuisgekomen bij mezelf.
Word jij omringd door afbrekende collega’s?
Dat is een dealbreaker voor je (werk)geluk. Realiseer je dat, als je je omringt met mensen die zich giftig gedragen, je altijd de gebeten hond blijft. Vertrekken is zeker niet altijd gemakkelijk. Maar ik weet uit eigen ervaring dat als je de stap durft te zetten je veel beter tot je recht komt.
Kies jij ook voor jezelf?
Ik daag je uit op zoek te gaan naar de sterke en mooie zwaan in jezelf. Mij is het gelukt. En als ik het kan, dan kan jij het ook.
Werk aan de winkel dus!
Dit blog maakt onderdeel uit van een drieluik
Wil je meer tips over wat je doet als je op het werk wordt gepest? Of doorlezen wat mij nu precies is overkomen? Klik op de link en lees dan nog even door.
En dan nog even dit
Word jij gepest of geïntimideerd op je werk en wil je weten hoe je hier het beste mee om kunt gaan? Neem dan gerust contact met me op. Ben je een manager en/of werkgever en heeft jouw organisatie baat bij een gecertificeerd vertrouwenspersoon? Neem ook contact met mij op. Ik kom graag eens langs om te bespreken hoe we de werksfeer én de productiviteit van jouw organisatie kunnen optimaliseren. Ik help jou met:
- persoonlijke coaching
- loopbaancoaching
- burn-outbegeleiding
- teamdagen
- teamcoaching
Wil je nu meteen aan de slag?
🔥 Volg mijn online training: Hoe laat ik het gedoe van mijn werk los en ga ik om met lastige collega’s?
