Waarom kwetsbaarheid op je werk laten zien potentieel gevaarlijk is

Je kwetsbaarheid tonen, open zijn over persoonlijke zaken, fouten toegeven, dicht bij je gevoelens staan en die delen, leidt tot meer verbondenheid, vertrouwen. Openheid zorgt voor een veilige werkplek.

Alleen gaat die vlieger helaas niet altijd op.

Hieronder lees wanneer het gevaarlijk is om je kwetsbaarheid te laten zien. Kort gezegd: als je collega’s je niet gunstig gezind zijn, kun je maar beter je innerlijke gevoelens inslikken.

Je voelt het meteen als de sfeer onveilig is

Met hun armen over elkaar zitten de deelnemers in de kring. Die moet het contact bevorderen, maar de strakke gezichten vertellen het tegenovergestelde. Niemand heeft de hand-out bestudeerd die ik heb toegestuurd.

Ik schraap mijn keel en open de training.

Op de werkvloer blijkt het razend druk. Toch vindt het MT dat dit team hier aanwezig moet zijn. De frustratie daarover wordt in de kring gedeeld. Het gesprek draait echter al snel uit op verwijten naar elkaar. De teamleden die verwijten te horen krijgen zitten er wat gelaten bij. Ze verweren zich nauwelijks. Degenen die níet worden aangevallen houden hun mond, of bevestigen de verwijten.

Wat is hier aan de hand?

Mensen willen onderdeel zijn van een groep; zonder elkaar overleef je immers niet. Uitsluiting kan gevaarlijk zijn.

Partij kiezen voor een zwakkere binnen de groep maakt jouzelf ook kwetsbaar. Het kan tot uitsluiting leiden, en is dus potentieel gevaarlijk. Om je positie veilig te stellen grijp je daarom instinctief niet in bij pesterijen, of praat je negatief mee over een collega. Je doet mee met de sterkste.

En – heel slim: als een ander onderwerp is van hoon, ben jij het zelf niet.

Terug naar het team in de kring

In dit team wordt de aanval gekozen. Soms zelfs met luide stem waarin het venijn goed te horen is. Voor mij voelt de onderstroom die bovenkomt als een onverwachte uitdaging. Ik dacht dat ik gewoon relaxt een training zou geven. Maar ik moet alle zeilen bijzetten.

Als ik op een gegeven moment een samenvatting geef van de training tot dan toe, reageert een van de deelnemers bits: “Wat je nu doet is een trainingstruc.” Dan richt hij – ik noem hem Oscar – zich tot mij. Ik zie zijn ontblote tanden en zijn wijd openstaande neusvleugels.

Nu hoor ik je denken ‘dit is wel erg overdreven en verzin je vast’, maar het gebeurde echt.

Hij kijkt me strak aan en snauwt: “Nu sla jij de plank al voor de zesde keer mis. Ik heb alle vertrouwen in de training verloren.”

“Oh sorry, zo had ik het niet bedoeld”, hoor ik mezelf zeggen.

De onverwachte aanval zorgt ervoor dat mijn hoofd blokkeert

Een onveilig gevoel activeert het emotiegebied van je brein. Dit is het deel dat verantwoordelijk is voor het bespeuren van gevaar. Een ander deel van je hersenen dat ervoor zorgt dat je over iets nadenkt, functioneert dan niet meer goed. Je emoties overrulen je denkproces; je hebt geen invloed.

Bij mij activeert zo’n onveilige situatie een patroon van vroeger. Mijn moeder had eenzelfde manier van reageren als Oscar. Ik reageerde daarom – automatisch – precies zoals toen ik nog kind was. Ik pas me aan om de vrede te bewaren. Hoe je in het nu reageert is vaak geworteld in je verleden.

Met mijn sorry toon ik kwetsbaarheid. Wat ik ermee wil bereiken – de lieve vrede bewaren – gebeurt niet. Wel het tegenovergestelde. Doordat ik de verantwoordelijkheid neem voor iets dat niet mijn fout is, veranderen de machtsverhoudingen. Mijn nederige opstelling zorgt juist voor mínder respect. Een tip aan jou: bied vooral niet te vaak excuses aan. Anders verzwak je je positie.

Een gezamenlijke vijand verbindt

Nadat ik even niets zeg, blijft het oorverdovend stil. Totdat het team zich unaniem tot mij richt, vol verwijten waarom deze training niet voldoet.

Het team vindt het normaal om iemand in de groep publiekelijk af te branden. Hard roepen en bijten wordt beloond. Het team corrigeert elkaar niet op hoe dingen worden gezegd.

Met mij als gezamenlijke vijand wisselen ze ergernissen uit. Positief effect: het werkt als bindmiddel. Je bent niet elkaars opponent. Er ontstaat eensgezindheid en gaat het weer niet over jou

Weerstand die je niet bespreekt gaat etteren

Ruzie, wrijving en geklaag zijn nodig om te veranderen. Hoe langer je gevoelens van ongenoegen doodzwijgt, hoe meer het in je team ontspoort. Dat uit zich in moeilijk en extreem gedrag.

Spreek je frustraties in het geheel niet uit, dan verzuurt de sfeer helemaal. Je mensen gaan elkaar uit de weg, roddelen en maken elkaar het leven zuur.

Door conflicten te bespreken, komen de onderliggende problemen boven water en kun je werken aan echte oplossingen.

Wat werkt in zo’n onveilig team?

Psychologische veiligheid bovenaan het prioriteitenlijstje zetten. Dat begint erbij dat je als leidinggevende tegen je team zegt dat de samenwerking een probleem is, en dat het moet worden opgelost. Spreek uit welk gedrag geaccepteerd wordt en welk niet.

In de teams die ik begeleid van wantrouwen naar vertrouwen, is het állerbelangrijkste dat mensen zich veilig voelen bij mij, en bij elkaar. Dat ze vertrouwen hebben in wat er gebeurt in het coaching proces.

Je moet de ruimte krijgen om je uit te spreken en je daarin gesteund voelen

Hierboven zei ik weliswaar dat kwetsbaarheid potentieel gevaarlijk is, onder goede begeleiding is het natuurlijk dé manier om vooruitgang te boeken.

Mijn verbetertraject start niet door met een team in een vergaderkamer te gaan zitten en de samenwerking te bespreken. Want dan laat het team niet het achterste van haar tong zien. De schreeuwers hebben de overhand en de mensen die toch al niets zeggen houden uit angst voor mogelijke gevolgen hun mond.

Daarom kies ik er altijd voor om eerst een één-op-één gesprek te hebben met de mensen die bij mij komen voor teamcoaching. Vooraf zeg ik duidelijk dat gesprekken anoniem en vertrouwelijk zijn.

Ik stimuleer mensen om alles wat hen dwars zit te uiten. In de gesprekken wordt mij duidelijk dat er altijd gemeenschappelijke belangen en verlangens zijn. Daarmee gaan we dan aan de slag met het hele team.

In dergelijke trajecten stimuleer ik het team om zich open en kwetsbaar op te stellen. Het is magisch om te zien hoe dat de weerstand ombuigt. En zo’n team uit het dal helpen leidt naar verbinding. En dus motivatie.

Nog dit over het gevaar van kwetsbaarheid

In een onveilige cultuur kan kwetsbaarheid als een boemerang op je terugslaan. Wees daarom in zulke omstandigheden niet te open over wat er in je omgaat, en deel niet te veel persoonlijke details over je leven. Voor je het weet, wordt het tegen je gebruikt. Je kwetsbaar opstellen in een onveilig team kan uitermate gevaarlijk zijn.

Wat kun je doen als de sfeer in jouw team onveilig is?

Maak een afspraak voor teamcoaching, boek een GRATIS adviesgesprek of meld je aan voor mijn GRATIS masterclass ‘Hoe ga je om met lastige collega’s’ op dinsdag 14 juni om 19.00 uur online via Zoom.

Jij krijgt:

Inzicht in de verschillende lastige types
Tips om met hen op een relaxte manier om te gaan
10 stappen om je grenzen aan te geven (op een manier die ook echt werkt)

Het wordt geen masterclass waarvan je denkt ‘hoelang duurt het nog?’ of waarbij je ondertussen nog wel met iets anders bezig kunt.

Nee, we gaan samen écht aan de slag met al die lastige types die rondlopen op de werkvloer.

Meedoen op dinsdag 14 juni om 19.00 uur?

Dit is wat de deelnemers erover zeggen:

“Het was voor mij een erg leuke en leerzame ervaring. De muziek was een goede afwisseling. Fijn dat er interactie met de andere deelnemers was. De tijd is om gevlogen. Ik heb veel aantekeningen gemaakt en er veel van opgestoken. Blij dat ik niet de enige ben met soms irritante collega’s.”

“Ik vond het erg origineel om de diverse personen te introduceren via delen van songs! Als je de verschillende verhalen hoort dan realiseer je dat je niet de enige bent die met verschillende typetjes werkt. Ik heb in mijn werk te maken met een Serpenta. In het begin kon ik me niet voorstellen dat zij dit gedrag vertoont, maar na de seminar realiseerde ik me zeker dat dit wel het geval is. Verder was het leuk om jouw aanpak te zien, niet lullen maar poetsen, daar hou ik van.”